به گزارش«نماینده»شخصیتی آرام و محتاطی دارد که با قاطعیت صحبت می‌کند و مواضعش آرام و با طمأنینه و تداعی کننده خصوصیت عارف است؛ مدیرکل سیاسی و انتظامی استانداری زاهدان، فرماندار زاهدان، معاون سیاسی و اداری استانداری لرستان و همدان، عضو هیات مدیره و معاون بازرگانی سازمان حمل و نقل و پایانه های کشور، استاندار لرستان و خراسان، معاون برنامه ریزی و پشتیبانی وزارت کشور، مشاور وزیر کشور، عضویت هیات مدیره شرکت راه آهن عضو هیات مدیره بنیاد باران و بنیاد امید ایرانیان از سوابق مدیرتی وی است.
سیدحسن رسولی که در دوران اصلاحات استاندار خراسان قبل از تقسیم بود ایده مجمع استانداران را در دوران مسئولیتش کلید زد. بعد از دوران مسئولیت بیشتر در بنیاد باران دیده شد و در انتخابات ۹۲ هم مشاور و سخنگوی ستاد محمد رضا عارف شد.
در این گفت‌وگو با وی درباره رفتار اصلاح طلبان در قبال انتخابات ریاست جمهوری، احتمال ائتلاف اصلاح طلبان و دولت با لاریجانی، رخدادهای منتهی به انتخابات ۹۲، کناره‌گیری محمدرضا عارف و تصمیم اصلاح طلبان برای انتخابات مجلس گفت‌وگو کردیم.
وی کناره‌گیری عارف را تاریخی و مهمترین عامل و علل رای آوری روحانی دانست و گفت: عارف بدون دلخوری به خاطر تصمیم عقل جمعی از انتخابات کناره گیری کرد.
متن گفتگو با این فعال سیاسی اصلاح طلب بدین شرح است:
باتوجه به پیش روی بودن انتخابات‌های آتی، ارزیابیتان از وضعیت اصلاح‌طلبان چیست؟
رسولی: در شرایط فعلی اجماع حداکثری و کامل، رسیدن به لیست واحد برای حوزه‌های انتخابی سراسر کشور، تعامل و رایزنی با مراجع اجرایی و نظارتی برای مدیریت صحیح جریان انتخابات در دستور کار مجموعه اصلاح‌طلبان قرار دارد.
جریان اصلاحات در مواجهه با انتخابات تجارب کارآمد و ناکارآمدی را در کارنامه خود دارد، تجربه جریان اصلاحات در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۴ تجربه ناکارآمدی بوده است که برای تحلیل صحیح انتخابات و نحوه رفتار اصلاح‌طلبان باید به این نقطه عطف منفی توجه جدی داشته باشیم و به طور طبیعی تلاش کنیم جریان اصلاحات مجدداً در چنین شرایطی قرار نگیرد.
در انتخابات سال ۸۴ ریاست جمهور تجمیع آرای نامزدهای اصلاح طلبان انتخابات ریاست جمهوری بر اساس آنچه که اعلام شد، ازسر جمع رأی کاندیدای پیروز جریان اصولگرا بیشتر بود. علت عدم کسب توفیق تفرق و فقدان وحدت نظری و عملی در حوزه اصلاح‌طلبی بود.
سیاست کلی اصلاح‌طلبان برای ورود به انتخابات آینده مراقبت از عدم تکرار تجربه ۸۴ و تداوم و تکمیل الگوی سال ۹۲ می باشد.
*عارف فضا را برای موفقیت روحانی آماده کرد
به پراکندگی آرای اصلاح طلبان در سال ۸۴ و الگوی سال ۹۲ اشاره کردید؛ آیا این صحبت بیانگر این است که آقای روحانی کاندیدای اصلاح طلبان بودند؟
رسولی: تنها کاندیدای اصلاح‌طلب در جریان انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ آقای عارف بود. البته وی شرایط و قیدهایی را برای حضور در انتخابات مطرح کرد از جمله اینکه اگر رئیس دولت اصلاحات و یا آقای هاشمی رفسنجانی به صحنه بیایند با آنها رقابت نخواهد کرد، به اجماع کامل اصلاح‌طلبان معتقد و پایبند است و نظر محوریت اصلاحات را خواهد پذیرفت.
با فراز و فرودهایی که در جریان این انتخابات اتفاق افتاد برای هر کدام از شرایط احتمالی راهکاری در نظر گرفته شده بود و در نهایت آقای عارف با یک اقدام سرنوشت ساز تاریخی فضا را برای موفقیت روحانی آماده کرد. خطای راهبردی مجموع اصلاح‌طلبان در سال ۸۴ جبران شد.
خب چرا و چه شد که در جریان انتخابات ۹۲ تنها کاندید اصلاح‌طلب انتخابات ریاست جمهوری مجبور به کناره‌گیری شد؟
رسولی: آرایش صحنه انتخابات ریاست جمهوری اخیر و تحلیل دقیق سهم و نقش هر کدام از فعالان سیاسی نامزدهای حاضر در صحنه، اتاق فکر اصلاح‌طلبان را به این نتیجه رساند که در صورت عدم کنارگیری یکی از آقایان (عارف و روحانی) به احتمال بسیار زیاد انتخابات به مرحله دوم خواهد رسید و احتمال موفقیت نامزد مورد حمایت کاهش پیدا خواهد کرد.
تقاضای رئیس دولت اصلاحات از آقای عارف مبنی بر کناره‌گیری از انتخابات در چارچوب و قول و قراری که از قبل وی به صورت خود خواسته پذیرفته بود صورت گرفت و در نتیجه با اختلاف کمتر از ۳۰۰ هزار رای کاندیدای غیر اصلاح‌طلب مورد حمایت اصلاح‌طلبان در انتخابات ریاست جمهوری توانست پیروز شود.
علت و چرایی این امر تنها تحلیل دقیق صحنه بود. البته اگر ائتلاف از پیش طراحی شده سه نفر(آقایان حداد عادل، ولایتی و قالیباف) محقق می‌شد چه بسا نتیجه انتخابات تغییر پیدا می‌کرد.
*کناره‌گیری در انتخابات مجلس موضوعیتی ندارد
آیا این احتمال وجود دارد که مجدد جریان اصلاحات از آقای عارف بخواهند چنین اقدامی را در جریان انتخابات مجلس تکرار کنند؛ اتفاقی که در سال ۹۲ باعث دلخوری وی شد.
رسولی: آقای عارف رابطه‌اش با مجموعه جریان اصلاحات قبل و بعد از انتخابات ۹۲ هیچ تغییری نکرده است حتی این رابطه نزدیک‌تر هم شده است. تصمیم به انصراف عارف در جریان سال ۹۲ یک تصمیم مشفقانه و حساب شده بود، اتخاذ این تصمیم آگاهانه و به دور از دلخوری بوده است.
اساساً بحث کناره‌گیری در انتخابات مجلس موضوعیتی ندارد. در انتخابات ریاست جمهوری رقابت بین ۱۰ نفر برای انتخاب یک نفر است. اما انتخابات مجلس شورای اسلامی در حقیقت دستاوردش قرار گرفتن ۲۹۰ نفر از بین نامزدهای ثبت‌نام کرده برای حضور در پارلمان می باشد.
*بحث سرلیستی در انتخابات مجلس مطرح نیست
درخصوص مسئله سرلیستی و ریاست مجلس چطور؟ اگر تصمیماتی اتخاذ شود که آقای عارف سر لیست اصلاح طلبان نباشد آیا عارف تا آخر می‌ماند؟
رسولی: بحث سرلیستی مطرح نیست. در سطح کشور در شرایط فعلی انتخابات در ۲۰۵ حوزه برگزار می‌شود. در کلان شهرها مثل تهران که ۳۰ کرسی دارد بحث سرلیستی به جزء حضور در انتخابات هیأت رئیسه مجلس معنای دیگری ندارد.
در ادوار گذشته نمایندگان تهران همیشه گزینه ریاست مجلس بودند ولی حداقل در ۲ دوره اخیر عکس این قضیه اثبات شد یعنی آقای لاریجانی که رئیس مجلس اند از حوزه انتخابیه تهران در مجلس ورود پیدا نکرد.
امکان اجماع بین اصلاح طلبان...
رسولی: با توجه به انسجام مناسبی که بین اصلاح‌طلبان است و با توجه به نتیجه ملموس انتخابات ۹۲ بعید می‌دانم که در بین فعالان اصلاح‌طلب در سطوح شخصیت‌ها و احزاب کسی باشد که با اجماع و وحدت سازی موافق نباشد.
تعداد نمایندگان اگر در فرصت باقی مانده اصل ۱۶۴ قانون اساسی اجرا شود، افزایش پیدا می کند و به نسبت افزایش جمعیت در ۱۰ ساله اخیر به ازای هر یک میلیون نفر جمعیت افزوده شده یک نفر به تعداد نمایندگان مجلس اضافه می‌شود که البته این به نظر دولت و مجلس بستگی دارد.
از سخنان شما اینگونه برداشت می‌شود که آقای عارف قصد کاندیداتوری از تهران را ندارد.
رسولی: چرا چنین برداشتی کردید؟ ایشان کما فی السابق بر اساس تشخیص عقل جمعی و تشکیلاتی اصلاح طلبان در این مورد رفتار خواهند کرد.
*کاندیداتوری عارف برای انتخابات مجلس بستگی به تصمیم عقل جمعی دارد
شما در جواب سوال قبلی به حضور آقای لاریجانی به عنوان نماینده قم در ریاست مجلس اشاره کردید.
رسولی: بحث سرلیستی در انتخابات مجلس مهم نیست و نباید بر این باور باشیم که «الا و بلا» سرلیست یک حوزه انتخابیه می‌تواند رئیس مجلس شود.
اینکه آقای عارف کاندیدا بشود یا نشود یا از کدام حوزه ثبت‌نام کند بستگی به این دارد که عقل جمعی جریان اصلاح‌طلبان به چه جمع بندی برسند و ارزیابی شخصی و نزدیکان عارف چگونه خواهد بود،
*عقل جمعی اصلاحات برای هیچ فردی در انتخابات تصمیم گیری نمی کند
در سخنانتان اشاره کردید به عقل جمعی، یعنی در مورد آقای عارف و دیگران یک گروه تصمیم‌گیری می‌کند، اگر عقل جمعی اصلاح‌طلبان مانع ورود آقای عارف شد، آیا وی با آنها موافقت می‌کند؟
رسولی: هیچ گروهی در جریان انتخابات مجلس برای فردی تصمیم‌گیری نمی‌کند مهم فهم و پایبندی به قواعد تشکیلاتی است. در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری ۹۲ هم رئیس بنیاد باران برای آقای عارف تصمیم‌گیری نکردند. درخواست کناره گیری بر اساس خط مشی ترسیم شده قبلی نامزد اصلاح طلبان صورت پذیرفت. ایشان قبلاَ گفته بودند از رای و نظر رئیس بنیاد باران در مورد چگونگی اجماع تبعیّت می کنند.
کسی که می‌خواهد کار تشکیلاتی کند به صورت انفرادی محض نمی‌تواند وارد چنین جریانی شود.
اگر عقل جمعی تصمیم بگیرد و بگویند که صلاح نیست آقای عارف در انتخابات مجلس شرکت کند، آیا عارف به این امر تن می‌دهد؟
رسولی: خیلی بعید می‌دانم عقل جمعی اصلاح‌طلبان به چنین تشخیصی برسد؛ برعکس امروز آقای عارف به یک شخصیت ملی مورد حمایت تمامی اصلاح طلبان تبدیل شده است.
*عارف پایبند به عقل جمعی است
در نهایت هر تصمیمی بگیرند، آیا آقای عارف قبول می‌کنند؟
رسولی: اگر چهارچوب انتخابات مجلس و ریاست جمهوری را یکی فرض کنیم مفهوم این سوال شما قابل بحث است. انتخابات مجلس از حیث تعداد و انتخاب شنوندگان با ریاست جمهور تفاوت آشکار دارد این تفاوت زمینه گسترده تری برای رفتار نامزدها فراهم می کند.
در خصوص نامزدی آقای عارف و یا عدم شرکت وی در انتخابات مجلس هنوز به جمع بندی نرسیده‌ایم. یکی از مشخصات آقای عارف این است که پایبند به عقل جمعی، مشورت و نظرخواهی است.
به موضوع استانی شدن انتخابات اشاره کردید؟ آیا شما موافق این طرح هستید؟
رسولی: در مجموع با طرح نمایندگان با استانی شدن انتخابات موافقم هرچند ممکن است در کوتاه مدت و برای این دوره و دوره آینده به دلیل آماده نبودن توانمندی‌های حزبی خیلی به اهداف مندرج در طرح دست پیدا نکنیم.
*طرح استانی شدن انتخابات زمینه حزبی شدن را فراهم می کند/ سطح نمایندگان را ارتقا می دهد
مزایای این طرح از نظر شما چیست ...
رسولی: طرح استانی شدن انتخابات اولا زمینه حزبی شدن انتخابات را فراهم می کند ثانیا باعث می شود که سطح نامزدهای انتخاباتی مجلس شورای اسلامی و توانمندی نمایندگان ارتقا پیدا کند و ثالثا اهتمام بیشتری از سوی نمایندگان متوجه مسائل و منافع ملی خواهد شد و بخشی از مسائل منطقه ای و محلی که وقت بسیاری از نمایندگان مجلس را می گیرد شوراهای اسلامی شهر و روستا واگذار می شود.
در مجموع مزایای طرح استانی شدن انتخابات در دراز مدت نسبت به کاستی‌ها و معایب برتری دارد البته باید منتظر تصمیم‌گیری نهاد قانونی شورای نگهبان در این خصوص باشیم.
اشاره‌ای داشتید به این موضوع که اصلاح طلبان باعث پیروزی روحانی در انتخابات شدند؛ برخی از اصلاح‌طلبان می‌گویند «روحانی ناگزیر است که با اصلاح‌طلبان باشد» و برخی دیگر از اشخاصی که در دولت نقش دارند «بقای اصلاح طلبان در حمایت از دولت» می‌دانند به نظر شما این نسبت چگونه است
رسولی: آقای روحانی با پایگاه و نگاه اصولگرایی و طرح گفتمان و رویکرد اصلاح طلبان وارد عرصه انتخابات شدند. تنها کاندیدای اصلاح طلبان عارف بود، ولی وحدت گفتمانی روحانی و عارف باعث انسجام و اتحاد شد. از دولتمردان چنین چیزی را نشنیده‌ام؛ کدام یک از دولتمردان بقای اصلاح طلبان را منوط به حمایت از دولت دانسته است؟
همراهی دو جانبه رئیس جمهور محترم با اصلاح طلبان بر اساس مصالح و اراده دو طرف شکل گرفته است. منافع ملی نیز در سایه این اتّحاد تامین شده است. مقایسه مواضع کنونی دولت و وضعیت جامعه با دوران آقای احمدی نژاد موید این ادعاست. تداوم یا تغییر اتخاد بستگی به تشخیص آینده آنان است.
*یونسی عضو دولت نیست
آقای یونسی...
رسولی: آقای یونسی عضو دولت نمی باشند. بلکه از همراهان روحانی در جریان انتخابات بوده و بعنوان مشاور و دستیار ایشان در امور اقوام و مذاهب ایفای نقش می کنند. ضمناَ من چنین موضعی از ایشان به یاد ندارم.
جریان اصلاحات ریشه دار و ماندنی است. تحولاتی از این دست سهمی در بقاء آن ندارد.
آن ندارد اگر بود و نبود جریان اصلاحات بستگی به تحولات سیاسی داشت در ۸ ساله دولت آقای احمدی‌نژاد که شدیدترین محدودیت‌ها متوجه اصلاح‌طلبان بود و اصلاحات در شرایط خاص شدیدترین فشار را تحمل کرد، در جریان انتخابات ۹۲ باعث پیروزی روحانی نمی‌شد. تا به حال تحلیلگری عنوان نکرده که اگر حمایت اصلاح طلبان نبود، امروز آقای روحانی بر مسند ریاست جمهوری قرار می گرفتند.
اصلاحات یک رویکرد، گفتمان و فرآیندی بوده که از گذشته تا امروز است و در آینده هم خواهد بود، البته نسبتش با قدرت بر قوامش اثر می‌گذارد ولی تحولات مقطعی و آمد و شدهای سیاسی تاثیر بر بود و نبود یک جریان سیاسی ندارد.
یعنی شما هم به نوعی معتقدید که اصلاحات ستون فقرات دولت است؟
رسولی: باور دارم حمایت جریان اصلاحات در رده شخصیت‌های طراز اول اصلاحات، احزاب و گروه‌ها و کناره‌گیری تاریخی عارف مهمترین عامل علل رای آوری روحانی بوده است.
اینکه اصلاح‌طلبان ستون فقرات دولت است را قبول ندارم چون اصلاح‌طلبان ادعایی نداشتند. اگر بین آقایان عارف و روحانی ائتلاف به معنای متعارفش بود یعنی یک مذاکرات قبلی و توافق ضمنی داشتند می توانستیم در این مورد اظهار نظر کنیم. اما در واقع چنین معاهده ای در کار نبوده است. به نظرم تا زمان پایدار این اتحاد همچنان آقای عارف و اصلاح طلبان صادقانه از دولت حمایت می کنند ...
*نمی گویم ستون فقرات دولتیم بلکه مهمترین نقش را در دولت داریم
چنین معاهده ای نبود یعنی سهم‌خواهی...
رسولی: از ابتدا خط و مشی آقای روحانی مشخص بود، ایشان زمانی هم که در مجالس دوم، سوم و چهارم حضور داشت، جلسات عقلا را تشکیل می‌دادند و رویکردشان هم بینابین بود و امروز همان رویکرد را به دولت آورده و در دولت از تمام جناح‌های کشور و عناصر میانه‌رو استفاده کرده اند.
نمی‌گویم اصلاح‌طلبان ستون فقرات دولت هستند بلکه اصلاح طلبان به دلیل حمایت همه جانبه شان در جریان انتخابات ۹۲ و در شرایط فعلی مهمترین نقش را در دولت داریم.
*امکان ائتلاف طرفداران روحانی با لاریجانی وجود دارد
برخی از اصلاح‌طلبان می‌گویند «لاریجانی «نقد» را به عارف «نسیه» ترجیح می‌دهیم» در این راستا نیز شاهد برخی تحرکات اصلاح‌طلبان برای ائتلاف با آقای لاریجانی هستیم، البته از سوی دیگر نیز می‌بینیم که صحبت‌هایی در راستای پیوند دولت و طیف آقای لاریجانی مطرح است. تحلیلتان در این خصوص چیست؟
رسولی: اینکه «نقد لاریجانی بهتر از نسیه عارف است» انتسابش به مراجع رسمی جریان اصلاحات کاملاً رد شده و این جمله آقای مهندس عطریانفر که سابقه رفاقتی وهم دانشگاهی بودن با آقای لاریجانی دارند حتی مورد اتفاق نظر حزب‌کارگزاران قرار نگرفته است بنده چنین گزاره ای را به جز ایشان از هیچ فرد حقیقی و حقوقی اصلاح طلب سراغ ندارم.
رئیس‌جمهور به جز اینکه به نقش اجرایی و مسئولان اجرایی انتخابات باید توجه دقیق و مسئولانه داشته باشند حق ورود به انتخابات را ندارد. آقای روحانی بر اساس قانون تنها مجری و به عنوان جایگاه مجری در امر انتخابات باید بی‌طرف باشند.
امکان اتخاذ هر تصمیمی از سوی حامیان رئیس‌جمهور به جز جریان اصلاحات وجود دارد یعنی احتمال نزدیکی بخش‌هایی از طرفداران روحانی با آقای لاریجانی در آینده سیاسی کشور امری محال و غیر قابل پیش‌بینی نیست. قطعاَ اتاق فکر و حلقه اول آقای رئیس جمهور بصورت هوشمندانه با این فرض برخورد خواهند کرد.
منظورتان از طرفداران آقای روحانی چه کسانی هستند؟
رسولی: شخص دولت و هیأت وزیران که مجری امر انتخابات هستند به هیچ عنوان نباید در انتخابات دخالت کنند و بنده با شناختی که از آقای روحانی به عنوان یک حقوقدان دارم احتمال دخالت دولت به عنوان یک گروه یا جریان سیاسی در انتخابات را نمی‌دهم.
*ائتلاف اصلاح طلبان با لاریجانی به معنای پشت پا زدن به هویت اصلاحات است
چه طیفی از دولت قصد نزدیکی به آقای لاریجانی را دارد؟
رسولی: احتمال نزدیکی اصلاح‌طلبان با طیف آقای لاریجانی در جریان اصولگرایی را بسیار بعید می‌دانم ولی احتمال نزدیکی سایر طرفداران دولت با هر ظرفیتی در انتخابات فرارو به طیف آقای لاریجانی نزدیکی پیدا کند یک امر محتمل است، چون سیاست عالم ممکنات است.
قطعاً جریان اصلاح طلب دست به ائتلاف با آقای لاریجانی نمی‌زند به دلیل اینکه این اقدام به معنای پشت پا زدن به هویت عمیق جریان اصلاحات است. نزدیکی اصلاح‌طلبان به آقای لاریجانی یعنی طرفین باید به پیشینه خودشان بی‌اعتنایی کنند نمی‌دانم آیا آقای لاریجانی چنین انگیزه‌ای داشته باشد یا نه اما در جریان اصلاح‌طلب چنین بحثی مطرح نیست. شخصا تحقق آن را امکان پذیر نمی بینم.
از سوی دیگر عملکرد آقای لاریجانی طی سال‌های اخیر بعد از صدا و سیما که بیشتر وارد عرصه سیاسی کشور شدند، یک مشی عمل‌گرایانه از خود نشان دادند و اگر سیر مواضع و عملکرد آقای لاریجانی طی سال‌های اخیر را مرور کنیم رنگ و بوی میانه روی و عملگرایی از آن استنباط می‌شود.
جریان اصلاح‌طلب یک جریان اصیل و ریشه‌دار است، چه زمانی که سهم اصلی را در دولت و مجلس داشت و چه در دوره ۸ ساله آقای احمدی‌نژاد و ۱۰ سال اخیر که در مجلس سهمی نداشت. از یک موضع و رفتار اصولی و ثابت پیروی کرده است.
*جریان های بی ریشه و خلق الساعه دوامش به قدرت بستگی دارد
یعنی در جریان انتخابات آتی احتمال رخ‌داد «طلاق سیاسی» میان اصلاح‌طلبان و دولت وجود دارد؟
رسولی: طی ۱۰ سال اخیر سیاست ورزی اصلاح‌طلبان معطوف به سطح اجتماعی و عمومی بوده است. حضور و یا عدم حضور یک جریان ریشه‌دار در ساختار قدرت خیلی نسبتی به بقا و دوامش ندارد مگر اینکه این جریان بی‌ریشه و خلق‌الساعه باشد که مشروعیتش را از بودن در ساختار قدرت کسب کند. اصلاح طلبی تفکری شناخته شده و تاریخی است.
جریان اصلاح‌طلب در انتخابات ۹۲ با حفظ و تقویت استقلال هویتی خود در یک تشخیص راهبردی به حمایت از آقای روحانی پرداخت. و این حمایت را ادامه می‌دهد. فکر می‌کنم آقای روحانی و دولت فضای بهتری برای مردم ایران از جمله اصلاح‌طلبان فراهم خواهد کرد اما اینکه بگوییم این ازدواجی بوده که از واژه طلاق برای آن استفاده کنیم را اصلا قبول ندارم.
*طرفداران روحانی و لاریجانی در حال بررسی شرایط ائتلاف هستند
چقدر احتمال ائتلاف آقای لاریجانی و دولت را قوی می دانید؟
رسولی: نزدیکی طرفداران غیر اصلاح‌طلب دولت به آقای لاریجانی امر محالی نیست من در جریان اصلاحات انگیزه و زمینه‌ای را برای ائتلاف مفروض نمی‌بینم. اما در طیف نزدیک به دولت و آقای لاریجانی دو طرف در حال سبک سنگین کردن اوضاع هستند و هزینه‌ها و فواید ائتلاف احتمالی را طرفین بررسی می‌کنند. و بنا بر صلاحدید خویش عمل خواهند کرد.
طرفین یعنی بزرگان (آقایان لاریجانی و روحانی)...
رسولی: بزرگان طرفدار غیر اصلاح‌طلب دولت و آن بخشی از ظرفیت اصولگرایی که با نماد و تابلوی آقای لاریجانی شناخته می‌شوند.
دقیقا چه کسانی از دولت علاقه به نزدیکی با آقای لاریجانی دارند؟
رسولی: نگویم بهتر است. دوستان صاحب نظر اصولگرا در این خصوص بهتر می توانند تحلیل و اظهار نظر کنند.
فرمودید اگر اصلاح‌طلبان با آقای لاریجانی ائتلاف کنند به هویت‌شان پشت پا می‌زنند و از طرفی هم گفتید پیروزی آقای روحانی به نوعی مدیون اصلاح‌طلبان است. اگر آقای روحانی ائتلاف با آقای لاریجانی را بپذیرد آیا به جریان اصلاحات پشت پا زده است؟
رسولی: پشت پا نزده است. طرفداران روحانی اگر بر سر دو راهی قرار گیرند که در انتخابات پیش رو مانند سال ۹۲ مجموعه منافع و مصالح‌شان را با اصلاح‌طلبان در یک مجموعه ببینند به آن می‌پردازند و آثاری دارد که حتما خودشان در اتاق فکر دولت نکات مثبت و منفی را تجزیه و تحلیل می‌کنند.
از سوی دیگر بنابر احتمالی که وجود دارد طرفداران روحانی در انتخابات پیش روی بر خلاف سال ۹۲ منافع و مصالح‌شان را با بخشی از جریان اصولگرا که توسط آقای لاریجانی شناخته می‌شود در یک مجموعه می‌خواهند قرار دهند به فرض چنین ائتلافی، بود و نبودش به جریان اصلاحات ربطی ندارد.
درسخنانتان اشاره کردید که دولت قصد ورود به انتخابات را ندارد؟
رسولی: نگفتم دولت ورود نمی‌کند بلکه حق ورود ندارد.
*جهانگیری باید جلسه با کارگزاران را در محل غیر دولتی برگزار می‌کرد/رفتار دولتمردان نباید شائبه ایجاد کند
آقای جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور در جلسه اخیر با حزب کارگزاران مباحث انتخاباتی را مطرح کرد و گفت که ما باید مجلس را به دست بگیریم، آیا این به معنای ورود دولت به مباحث انتخاباتی نیست؟
رسولی: سخنان آقای جهانگیری به عنوان رئیس شورای سیاست‌گذاری حزب کارگزاران در ملاقات نوروزی مطرح شده و اگر بخواهیم به عنوان موضع دولت برداشت کنیم کار پسندیده‌ای نیست و طبق توضیحی که دفتر آقای جهانگیری داد این تنها سخن یک شخصیت سیاسی است که دارای مسئولیت اجرایی است به عنوان مثال آقای نوبخت از یک طرف معاون رئیس‌جمهور و از طرف دیگر عنصر کلیدی حزب اعتدال و توسعه است.
مواضعی که آقای نوبخت به عنوان سخنگوی دولت مطرح می‌کنند به عنوان مواضع رسمی است که در انتخابات نباید به هیچ وجه رنگ و بوی جناحی بگیرد.
همانطور که در جریان اصولگرا حجت‌الاسلام والمسلمین تقوی که رئیس دبیرخانه ائمه جمعه کشور هستند فعالیت جدی در انسجام‌بخشی اصولگرا دارند آقای نوبخت هم حق دارد به فعالیت سیاسی بپردازد.
حجت الاسلام تقوی مسئولیتی در امر انتخابات ندارد که فعالیت‌شان باعث ایجاد شائبه در برگزاری انتخابات شوند
رسولی: جناب آقای تقوی تنها یک مثال بود آقای جهانگیری هم نقشی در مباحث انتخاباتی ندارد. اتفاقا جناب آقای تقوی نقش پررنگ‌تری نسبت به آقای جهانگیری به دلیل شان هدایتگری حدود ۹۰۰ تریبون نماز جمعه دارند.
اگر صحبت‌های آقای جهانگیری جنبه حزبی داشت چرا در یک محیط دولتی مطرح شد؟
رسولی: باید آقای جهانگیری احتیاط می‌کرد؛ اگر محل جلسه در فضای مربوط به دولت نبود خیلی بهتر از آن بود که اتفاق افتاد. انتظار داریم دولتمردان در برخورد با انتخابات به گونه‌ای رفتار کنند که کمترین شائبه‌ای را ایجاد نکنند این امر باعث اطمینان و رغبت بیشتر برای حضور در انتخابات می‌شود.
چندی پیش خبر تشکیل نهاد جدیدی از سوی رسانه ارگان حزب کارگزاران مطرح شد، آیا نهاد عالی اصلاح‌طلبان وجود دارد؟
رسولی: چنین نهادی را سراغ ندارم. در حقیقت جلسه‌ای معمولی از سری جلسات متناوب رئیس بنیاد باران بوده است.
جلسه متناوب بنیاد باران...
رسولی: در جریان انتخابات سال ۹۲ احزاب اصلاح‌طلب و نخبگان اصلاح‌طلب از رئیس بنیاد باران تقاضا کردند که همچنان که مرحوم آقای عسگر اولادی و آیت‌الله مهدوی کنی محوریت و هماهنگی جریان اصولگرا را برعهده دارند، این مسئولیت را بپذیرند.
پس این اقدامات برای این است که اصلاحات شاهد ۸۴ دیگری نباشد؟
رسولی: بله؛ اگر خاطرتان باشد در سال ۸۴ جریان اصلاحات یک هماهنگ‌کننده شاخص و کلیدی نداشت؛ رئیس دولت اصلاحات تعدادی را به صورت شخصی دعوت کردند که در ادبیات سیاسی امروز به شورای مشاورین ایشان اطلاق می گردد. با توجه به جایگاه و سوابقشان نظرات کارشناسی ارائه می‌دهند. شورای مشورتی در عین حال در بر دارنده طیف‌های گوناگون اصلاح‌طلب با محوریت رئیس جمهور اسبق هستند.
جایگاه شورای هماهنگی و شورای راهبردی ...
رسولی: شورای هماهنگی مشورتی احزاب اصلاح‌طلب مرجع دیگری است که از قبل بوده و همچنان به فعالیتش ادامه می‌دهد. از سوی دیگر مجموعه‌ای شکل گرفت تحت عنوان کار ستادی که همان شورای راهبردی انتخابات است که در ارتباط با انتخابات کار کارشناسی کند.
البته برخی شخصیت‌های سیاسی همچون آقایان عارف و حجت الاسلام نوری از چندین سال گذشته شورای مشاورین دارند ولی بازهم تاکید می‌کنم که نهاد عالی وجود ندارد.
ارگان کارگزاران (صدا) خبر از تشکیل نهاد عالی اصلاح طلبان داد و...
رسولی: ممکن است ۵۰ جلسه تشکیل شود ولی نهادی به عنوان رکن تشکیلاتی نبوده و نیست و چیزی به نام نهاد عالی وجود خارجی ندارد. ضمناَ به هیچ عنوان چنین جلساتی در محل بنیاد باران برگزار نشده است.
پس شما معتقدید شورای اصلی اصلاح‌طلبان همین سه شورای بود که در بالا اشاره کردید؟
رسولی: بله؛ اصلاحات از سه شورای «مشورتی، هماهنگی احزاب اصلاح‌طلب و راهبردی» برخوردار است.
کدام یک از این شوراها در انتخابات حرف نهایی را می‌زند؟ می‌گویند شورای راهبردی حرف آخر را می‌زند؟
رسولی: نه؛ شورای هماهنگی احزاب اصلاح‌طلب، شورای راهبردی و مجموعه ظرفیت شورای مشورتی در حقیقت هر کدام یک نقش و کارکردی را برعهده دارند. شورای هماهنگی احزاب اصلاح‌طلب به صفت اینکه احزاب و سازمان‌های رسمی شناسنامه‌دار سیاسی هستند عملیات انتخاباتی را برعهده دارند. فرض کنید بناست فردا برای کاندیدای مورد حمایت اصلاح‌طلبان در حوزه انتخابیه شیراز از فرمانداری شیراز برای چاپ پوستر مجوز گرفته شود حتما شورای هماهنگی احزاب باید این کار را انجام دهند.
*تصمیمات اصلی انتخابات را در حوزه انتخابیه اتخاذ می شود/شوراهای اصلی هیچ دخالتی نمی کنند
برای ارائه لیست واحد کدام یکی از این شوراهای اصلی حرف آخر را می‌زند و به عنوان مرجع عمل می‌کند؟
رسولی: این سه شورا در عرض همدیگر نیستند بلکه در طول هم هستند چون امر انتخابات فرآیندی است. انتخابات مجلس برخلاف ریاست جمهوری یک پروژه منتشره است نه یک پروژه متمرکز ملی. در انتخابات ریاست جمهوری تمرکز سیاسیون در کشور ملی است به عنوان مثال در خرم‌آباد و یاسوج در مورد نامزد ریاست جمهوری تصمیم نمی‌گیرند بلکه در مرکز کشور تصمیم‌گیری می‌کنند ولی در انتخابات مجلس شورای اسلامی دقیقا برعکس است.
در حوزه‌های انتخابیه اصلاح‌طلبان تصمیم‌گیری می‌کنند بنابراین مجموعه فعالین حزبی و سیاسی اصلاح‌طلب در حوزه انتخابیه روی هر فردی به عنوان کاندیدای رای‌آور که به جمع‌بندی برسند اصالت با آن است و شورای راهبردی و شورای هماهنگی احزاب اصلاح‌طلب و شورای مشورتی دخالت نمی‌کنند.
اگر در یک حوزه انتخابیه بین ۱ نفر با سایر اصلاح‌طلبان امکان رسیدن به یک نتیجه واحد امکان‌پذیر نشود به دلیل آنکه هدف اصلاح‌طلبان دستیابی به اکثریت کرسی‌های مجلس آینده است، در حوزه انتخابیه که امکان اجماع وجود ندارد فعالین و احزاب اصلاح‌طلب در آن حوزه با مشورت یک نفر را انتخاب و بقیه را متقاعد می‌کنند تا به نفع دیگری کناره‌گیری کنند. شبیه کاری که به آقای عارف کردند، به دنبال تعمیم الگوی ۹۲ به سال ۹۴ هستیم.
کدام یک از شوراها این تصمیم را می گیرند؟
رسولی: هیچ کدام، در سطح محل و حوزه این اتفاق می‌افتد. شورای هماهنگی حوزه انتخابیه وارد بحث می‌شود. عملیات در حوزه انتخابیه صورت می‌گیرد اگر در حوزه انتخابیه به جمع‌بندی برسند شورای مشورتی، شورای هماهنگی و شورای راهبردی هیچ کدام مداخله‌ای ندارند. اصلاح‌طلبان حوزه انتخابیه تصمیم‌گیری می‌کنند.
در بسیاری از حوزه‌های انتخابیه در جریان انتخابات مجلس تبعیت از مرزبندی‌های سیاسی وجود ندارد و انتخابات مجلس را نباید فقط از تهران ببینیم، انتخابات در مناطق مختلف کشور متأثر ازعوامل قومی، محلی و مذهبی است.
اگر کسی خارج از دایره اصلاح‌طلبی باشد و امکان رأی آوری داشته باشد، آیا آن را به عنوان نامزد اصلاح‌طلبان معرفی می‌کنید؟
رسولی: خیر، تشخیص اینکه فردی اصلاح‌طلب یا اصولگرا باشد در سطح حوزه انتخابیه یک شهرستانی مثل میناب از مراکز استان‌ها و مرکز کشور میسر نیست. اگر در حوزه انتخابیه به اتفاق نظر رسیدند، که فرد برگزیده شده در لیست سراسری اصلاح‌طلبان قرار می‌گیرد و هیچ کدام از شوراها وارد نمی‌شوند.
*کاندیداهای اصلاح طلبان حتما در دایره اصلاحات هستند/ حفظ هویت یک جریان سیاسی مثل حفظ حاکمیت ملی است
حتی اگر گرایش اصلاح‌طلبی نداشته باشد؟
رسولی: اینکه اصلاح‌طلب نباشد بستگی به خروجی شورای نگهبان دارد، اصل بر اصطلاح‌طلب بودن است چون به دنبال لیست واحد اصلاح‌طلبان هستیم. بعید می دانم بخش نظارتی بگونه‌ای عمل کند که در برخی از حوزه‌ها اصلاح‌طلبان امکان کاندیدا گزینی نداشته باشند.
اگر فردی از نظر قومی، قبیله‌ای رای بیشتری داشته باشد، آیا اصلاح‌طلبان به سمت این فرد می‌روند یا در دایره اصلاح‌طلبی انتخاب می‌کنند؟
رسولی: حتماً در دایره اصلاح‌طلبی خواهد بود برای یک جریان سیاسی حفظ هویتش از اهمیت حیاتی برخوردار است. اصلاح طلبان در حوزه‌های انتخابیه به دنبال جذب کاندیدای رای‌آور جریان حریف نخواهند بود.
به فرض محال اگر در یک حوزه انتخابیه اساساً داوطلب اصلاح‌طلب نداشته باشیم یا اینکه داوطلبان اصلاح‌طلب از فیلتر انتخابات عبور نکنند، در این صورت بین عدم شرکت در انتخابات یا شرکت در انتخابات و رأی دادن مخیر خواهیم بود. اگر کاندیدای اصلاح‌طلب هم نداشته باشیم صندوق رای برای ما تعیین کننده است و در بین نیروهای غیر اصلاح‌طلب اصولگرای حاضر در صحنه به فرد اصولگرایی رأی می‌دهیم که در گفتمان قرابت و نزدیکی با اصلاح‌طلبان داشته باشد، شبیه‌کاری که در انتخابات سال ۹۲ صورت گرفت.
کار سیاسی و تشکیلاتی قاعده‌مند است و بدون حد و مرز تبدیل به هرج و مرج می‌شود. عملیات انتخابات ماهیت محلی دارد شورای راهبردی، شورای مشورتی و شورای هماهنگی به تدوین راهبردها، معیارها و شاخص‌ها کمک کرده و برای حفظ هماهنگی و یکپارچگی اصلاح‌طلبان خدمات کارشناسی می‌دهند.
سطوح ملی محافل اصلاح طلبی نقش داور، اجماع‌ساز و و نهاد حل منازعه را ایفا می‌کنند تا انجام کارهای عملیاتی.
*حضور دولتی‌ها در شورای مشورتی رئیس دولت اصلاحات خیلی کم است
حضور دولتی‌ها در شورای مشورتی به چه صورت است؟
رسولی: شورای مشورتی با دولتی‌ها هیچ رابطه‌ای ندارد. به عنایت دیگر دولت در این شورا نماینده ای ندارد. برخی از همکاران کنونی دولت از قبل عضویت داشته اند. بدلیل مشغله های کاری؟ حضور کمتری دارند.
در جلساتی که آقای ترکان (نهاد عالی اصلاح‌طلبان) حضور داشتند، چطور؟
رسولی: رئیس بنیاد باران ممکن است افرادی را از داخل دولت و یا جاهای دیگر برای جلسات مورد نظر دعوت کرده باشد، ولی هیچ وقت نهادسازی نکرده است. تشکیل این جلسه را تکذیب نمی‌کنم چون دفتر رئیس دولت اصلاحات تکذیب نکرده است.
حضور دولتی‌ها در سه شورای اصلی اصلاح طلبان به چه صورت است؟
رسولی: اساساَ دولت در این شوراها حضور و نمایندگی ندارد.
باتوجه به سابقه‌ای که در ترکیب بندی این سه شورا است هیچ فردی از کابینه دولت یازدهم در شورای مشورتی حضور ندارند؟
رسولی: توضیح دادم. عناصری که وارد دولت شده اند به دلیل گرفتاری زیاد در جلسات حضور ندارند به عنوان مثال آقای نجفی قبل از اینکه وارد دولت شوند در جلسات شورای مشورتی به عنوان نماینده حزب کارگزاران شرکت می‌کرند ولی امروز خود آقای کرباسچی شرکت می‌کنند.
مطرح است که آقای نوبخت از روسای ستادهای انتخاباتی آقای روحانی خواسته که فعال شوند؛ از سوی دیگر سفرهای استانی آقای یونسی را هم در راستای فعال سازی ستادهای انتخاباتی و حزب اعتدال و توسعه یاد می‌شود؟ آیا این اقدامات به معنی دخالت دولت در امر انتخابات نیست؟
رسولی: فعالیت حزب اعتدال و توسعه مثل فعالیت حزب موتلفه اسلامی است نشنیدم که آقای نوبخت ستادها را فعال کرده باشد. آقایان نوبخت، ترکان، مهندس واعظی و دهقان قبل از روی کار آمدن آقای روحانی هم عناصر کلیدی حزب توسعه و اعتدال بوده اند. حضور این حزب در جریان انتخابات نه تنها مذموم نیست بلکه باید مورد تشویق قرار بگیرد.
اما اینکه دولت قصد ورود داشته باشد چون بخش قابل توجهی از قدرت ملی در اختیارش است این ورود پیامدهایی دارد و زمینه استفاده از امکانات دولتی را فراهم می‌کند که این امر نباید صورت بگیرد.
*احتمال حضورم در انتخابات مجلس وجود دارد
فارس: آیا شما برای انتخابات مجلس ثبت نام می‌کنید؟
جریان انتخابات آینده برای ما مهم است اینکه شرکت کنیم یا نه در شورای هماهنگی حوزه های انتخابیه تعیین تکلیف می‌شود. اگر احساس کنم امکان بهره گیری از تجارب مدیریتی ام در جهت پایداری نظام جمهوری اسلامی و خدمت به مردم فراهم است در صورت تائید اصلاح طلبان حوزه انتخابیه اجتناب نمی کنم.
پیش‌بینی شما از جغرافیای سیاسی آتی کشور چیست؟
رسولی: ترسیم نسبتا دقیق آرایش سیاسی نیروها در هنگام رقابتهای پیش روی به دلایلی که عرض می‌کنم به درستی امکان‌پذیر نیست.
۱- باید ببینیم در ماه‌های آینده هر کدام از جناح‌های سیاسی باید دید به صورت عملی با چه سازوکاری وارد انتخابات می‌شوند؟ اگر جریان اصولگرا با طیف بندی گسترده‌ای که دارد از تفرقه سال ۹۲ عبرت بگیرد و با یک انسجام تشکیلاتی همانند مجلس هفتم، هشتم و نهم وارد شود و همین طور جریان اصلاحات انسجام داشته باشد. شاهد رقابتهای دو قطبی خواهیم بود.
۲- نحوه زمینه سازی متولیان امر انتخابات هم در تعیین این آرایش بسیار تعیین کننده است. مثلا در گذشته زمانی که استاندار بودم در عمل به تکلیف شرعی حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری که شرکت در انتخابات را واجب و عملی شرعی دانسته بودند و از طرفی هم شاخص شرکت در انتخابات معیار قابل اتکا و اعتنا مقبولیت و کارآمدی نظام بود تلاش ما این بود تا در زمان انتخابات فضای سیاسی، اجتماعی و عمومی را به گونه‌ای در حوزه ماموریتمان آماده کنیم که همه عواملی که می‌توانست به رغبت مردم لطمه بزند را از بین ببریم. از سویی دیگر عواملی که می‌تواند مشوق باشد را تقویت می کردیم.
این دو عامل تعیین کننده شطرنج و آرایش رقابتی سیاسی جریان انتخابات است.
در شرایط فعلی کشور...
رسولی: امروز هم این شرایط بستگی دارد که وزارت کشور، کلیت دولت، رسانه ملی و تریبون‌ها چه رویکردی را در ارتباط با انتخابات دنبال کند این عوامل خارج از جناح و جریانات سیاسی است.
منظورتان از رویکرد وزارت کشور را شفاف تر مطرح کنید
رسولی: در بخش اجرایی بستگی به این دارد که آقای رحمانی فضلی و همکارانشان در چیدمان هیات‌های اجرایی چقدر بی طرفانه آنها را انتخاب کنند.
فرمانداران و بخشداران حوزه‌های انتخابیه براساس قانون ۳۰ نفر از معتمدین محلی را دعوت می‌کنند و از بین آنها ۸-۷ نفر به صورت انتخابی به عنوان اعضای هیات اجرایی حوزه انتخابیه برگزیده می‌شوند.
اگر وزارت کشور همچون دولت آقای احمدی‌نژاد این ۳۰ نفر را از یک طیف سیاسی انتخاب کند حتما بازتابش منفی خواهد بود و بلعکس اگر این ۳۰ نفر را به صورت متعادل از بین معتمدین طرفین انتخاب کنند بازتابش مثبت است. شورای نگهبان، هیات مرکزی نظارت و هیات نظارت استانی و شهرستانی در تائید این ۳۰ نفر باید دقت کنند.
تاکنون از سوی بخش نظارتی در بررسی صلاحیت نامزدها سه رویکرد بسته، بینابین و باز مورد عمل قرارگرفته است، در انتخابات مجلس ششم با سیاست باز شورای محترم نگهبان روبرو بوده ایم. در مجلس چهارم، هفتم، هشتم و نهم، رویکرد بسته بوده و در مجلس سوم و پنجم رویکرد بینابین را از سوی شورای نگهبان شاهد بوده ایم.
در جریان انتخابات مجلس هفتم، هشتم و نهم رویکرد به گونه‌ای بود که اساسا کاندیدهای از جریان اصلاحات خبری در حوزه‌های انتخابیه نبود در زمانی که استاندار خراسان بودم ۸۹ درصد ثبت نام کننده‌ها رد صلاحیت شدند و اصلاح طلبان برای ۱۵۰ کرسی از ۲۹۰ کرسی مجلس حتی یک نامزد هم نداشتند.
نظرتان درباره پیش بینی‌ها و نظرسنجی‌های قبل از انتخابات چیست؟ چقدر دقیق هستند؟
رسولی: اساسا در فضای سیاسی ایران به دلیل تغییرات پی‌در پی و ناپایداری بسیاری از متغییرها پیش بینی تحولات سیاسی کار بسیار دشواری است البته در مجلس آسان تر است ولی در ریاست جمهوری تا به امروز ندیده‌ام که مجموعه‌ای پیش‌بینی درستی از انتخابات داشته باشد به عنوان مثال در سال ۸۴ و در زمان مسئولیتم وقتی آقای احمدی نژاد نامزد انتخابات شد در سه ماه قبل از انتخابات در تمام نظرسنجی‌های محرمانه یا حضور نداشتند یا از آخر نفر اول بودند.
آیا از بحث مانیفست اصلاح طلبان خبر دارید؟
رسولی: بنیاد باران ۶ سال گذشته جلسات متعددی را برگزار کرد و مانیفست اصلاح طلبان را در آن زمان مشخص کردیم و برای اطلاع عموم منتشر شد.
*تلاش برای تشکیل جریان سوم نافرجام باقی خواهد ماند/امروز دوستان پذیرفته‌اند که اعتدال یک شیوه است/با سرمایه گذاری نمی توان گفتمان تشکیل داد
نظر شما در خصوص بحث اصلاح‌گرایی و نو اصلاح طلبی چیست؟
رسولی: همچین جریانی را نشنیده‌ام اوایل که حزب ندا راه‌اندازی شد خود آقای خرازی و اعضای شورای مرکزی حزب اعلام کردند که نو اصلاح طلب نیستند و در جریان اصلاح طلب قرار دارند.
شخصاً قائل به تشکیل جریان سوم نیستیم به دلیل آنکه امروز جریان‌های اصلاح طلب و اصولگرا تاریخ و سیری را طی کرده اند که شاهد تحول آنها هستیم. تلاش برای تشکیل جریان سوم به صورت نافرجام باقی خواهد ماند؛ یعنی با شناختی که از ۳۷ سال عمر انقلاب دارم بعید می‌دانم که گفتمان جدیدی جدای از دو گفتمان رایج کشور شکل بگیرد.
اعتدال...
رسولی: امروز دوستان هم پذیرفتند که اعتدال تنها یک شیوه و خطی مشی است. چون تشکیل یک گفتمان سیاسی یک امر فیزیکی نیست که با سرمایه گذاری حل شود بلکه امر پیچیده و طولانی است.
*بنیاد امید ایرانیان یک سازمان غیر سیاسی است و اجازه فعالیت حزبی ندارد
نسبت بنیاد امید ایرانیان با اصلاح طلبان چگونه است؟
رسولی: بنیاد امید ایرانیان به عنوان سازمان غیر دولتی و غیر سیاسی از سوی آقای عارف و همراهان ایشان تاسیس شده است. براساس اساسنامه رویکرد بنیاد توجه به نسل دوم و سوم و بخصوص فارغ تحصیلان دانشگاهی کشور است، جذب این افراد، کمک به توانمندسازی و کادرسازی برای اداره کشور یکی از وظایف آن است. کاملا یک سازمان غیر سیاسی و غیردولتی
بنیاد امید ایرانیان به فعالیت حزبی نمی‌پردازد البته نپرداختن به فعالیت حزبی به معنای نپرداختن به موضوع سیاست نیست. این بنیاد به موضوعات سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، زنان و جوانان می‌پردازد.
آیا بنیاد از ظرفیتش برای انتخابات استفاده می‌کند؟
رسولی: به هیچ عنوان از ظرفیت بنیاد امید ایرانیان در انتخابات استفاده‌ای نمی‌شود آقای عارف و اعضای شورای عالی و هیات مدیره مقید به این هستند که حرف و عملشان یکی باشد. بنیاد امید ایرانیان بنا و اجازه فعالیت حزبی ندارد.
نظر شما